Есептік баяндамамен институттың қызметі туралы биология ғылымдарының докторы, бас директор Роман Васильевич Ященко сөз сөйледі. Ғылыми зертханалардың меңгерушілері: гидробиология және экотоксикология; энтомология; териология; палеозоология; орнитология және герпетология; арахнология және басқа да омыртқасыздар; жануарлардың криобанкі және гермоплазмасы; биогеоценология және аңшылықтану, сондай-ақ ГАЖ және қашықтан зондтау бөлімінің басшылары өз бөлімшелерінің өткен жылғы негізгі ғылыми жетістіктерімен әріптестерін таныстырды.
Ғимараттың күрделі жөндеу жұмыстарына байланысты туындаған белгілі бір қиындықтарға қарамастан, институт осы жылға жоспарланған барлық міндеттерді сәтті орындады.
2024 жылы Зоология институты қандай жобалар бойынша зерттеулер жүргізді?
БЕС мақсатты қаржыландыру бағдарламасы (4 бағдарлама ҚР ҒЖБМ және 1 бағдарлама ҚР ЭГТРМ):
- «Қазақстан жануарларының Қызыл кітабын және сирек кездесетін әрі жойылып бара жатқан жануарлардың электрондық дерекқорын әзірлеу» ИРН BR18574058 (2023–2024 жж.);
- «Су ресурстарының трансшекаралық пайдаланылуы және климаттық өзгерістер жағдайында Қазақстанның Ертіс бассейніндегі биоресурстардың жай-күйін бағалау» ИРН BR18574062 (2023–2024 жж.);
- «Балқаш-Алакөл бассейнінің құрғақшылық аумақтарындағы жабайы жануарлардың кадастры, оларды сақтау және тұрақты пайдалану үшін қауіп-қатерлерді бағалау» ИРН BR21882199 (2023–2025 жж.);
- «Батыс Тянь-Шань жабайы жануарларының кадастрын жүргізуге арналған ақпараттық жүйе әзірлеу, оларды сақтау және тұрақты пайдалану мақсатында» ИРН BR24993060 (2024–2026 жж.);
- «Бетпақдала және Үстірт популяцияларындағы киіктерді тұрақты пайдалану жүйесін әзірлеу» ИРН BR23591114 (2024–2026 жж.).
БЕС ғылыми грант:
- «Сайғақ популяциясына сызықтық инфрақұрылым құрылысының әсерін бағалау және жануарлар мен олардың экожүйелеріне зиянды азайту шараларын әзірлеу» ИРН АР19680227 (2023–2025 жж.);
- «Іле және Жетісу Алатауында Сиверс алмасының (Malus sieversii) жабайы популяцияларына зиян келтіретін жәндіктердің экологиялық және фаунистикалық ерекшеліктері» ИРН AP14972741 (Жас ғалым) (2022–2024 жж.);
- «Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы өсімдік шаруашылығына зиян келтіретін буынаяқтыларға қарсы экологиялық қауіпсіз күрес әдістерін әзірлеу» ИРН AP15473734 (2022–2024 жж.);
- «Қазақстанның тұщы су ұлулары: түрлік құрамы, экожүйелердегі рөлі және фаунаның қалыптасу жолдары» ИРН AP22783298 (Жас ғалым) (2024–2026 жж.);
- «Қар барысының (Panthera uncia) соматикалық жасуша ядроларының түр аралық тасымалының іргелі аспектілерін зерттеу және биологиялық әртүрлілікті сақтау» ИРН AP23488891 (2024–2026 жж.).
2024 жылы 17 шаруашылық келісімшарттық тақырып бойынша зоологиялық зерттеулер жүргізілді.
Жұмыс нәтижесінде 90-нан астам ғылыми мақала жарияланды, оның ішінде WoS және Scopus базаларына кіретін рейтингтік журналдарда – 27 мақала, ал Қазақстанның БҒССҚҰ ұсынған журналдарында – 23 мақала.
9 патент, 2 енгізу актісі алынып, 3 монография, 3 кітап (соның ішінде Қазақстан Республикасының Қызыл кітабы), оқу құралы және атлас дайындалды.
Институт қызметкерлері жануарлар дүниесін сақтау және пайдалану мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының 11 нормативтік-құқықтық актісін әзірлеуге қатысты.
Зоология институты Қазақстанның түрлі табиғатты қорғау ұйымдарымен тығыз байланыс орнатып, халықаралық ынтымақтастықты кеңейтуде. Қазіргі уақытта Қытай, Ресей, Жапония, Моңғолия, Германия, Швейцария, Норвегия, Италия, Чехия, Болгария, Румыния, Венгрия, ОАР, Беларусь, Қырғызстан, Өзбекстан және басқа да елдердің 31 халықаралық ғылыми және білім беру ұйымымен ынтымақтастық туралы меморандумдар мен келісімдерге қол қойылған.
Биыл ғылыми-техникалық база жаңа жабдықтармен және құралдармен толықты, бұл зерттеулерді заманауи жоғары деңгейде жүргізуге мүмкіндік береді.
Өткен жылы институт қызметкерлері әртүрлі бұқаралық ақпарат құралдарына 70-тен астам сұхбат беріп, зоологияны насихаттау мақсатында мектеп оқушылары және студенттермен кездесулер өткізді. Сондай-ақ қазақстандық және халықаралық ғылыми конференцияларға, дөңгелек үстелдерге және ғылыми семинарларға қатысты.
Зоология институтының базасында мектеп оқушыларына арналған «Қазақстан фаунасы» атты республикалық ғылыми-зерттеу жұмыстары бойынша конференция (Оқушылар сарайымен бірлесіп) және GBIF халықаралық симпозиумы: «Еуразияның таулы және шөлейт аймақтарының биоәртүрлілік деректері» өткізілді.
Бұл 2024 жылы институт атқарған жұмыстың қысқаша қорытындысы. Жыл күрделі болғанымен, қызықты және өнімді өтті. Келесі жылы нәтижелеріміз одан да жоғары болады деп үміттенеміз, ал ғылыми ұсыныстар мен ұсынымдар жүзеге асырылып, еліміздің биоәртүрлілігін сақтау бағытында айтарлықтай нәтиже береді.
Табиғатты және айналамыздағы жануарлар дүниесін бірге сақтайық, оларды болашақ ұрпаққа жеткізейік!
2024 жылғы ғылыми жұмыстың қорытындыларын шығарумен қатар, жиналыста институттың екі қызметкеріне – Танабекова Гүлжанат Бақытқызына, институттың ғылыми хатшысына, және Тұрсынқұлов Асхат Мұратұлына, арахнология және басқа омыртқасыздар зертханасының кіші ғылыми қызметкеріне постдокторантураны сәтті аяқтағаны туралы дипломдар табысталды. Дипломдар Зоология институтының Ғылыми кеңесінің «29» қазандағы (№213 хаттама) және Ұлттық ғылыми кеңестің 2024 жылғы «16-18» желтоқсандағы (№29 хаттама) шешімдерінің негізінде табысталды.
Институт қызметкерлеріне 2025 жылдың қаңтар айында іске қосылуы жоспарланған «R тілінде бағдарламалаудың негіздері» курсының бағдарламасы таныстырылды. Бағдарлама институт қызметкерлерінің біліктілігін арттыруға арналған, ал оқытуды орнитология зертханасының ғылыми қызметкері Фролов Иван Геннадьевич жүргізеді.